نحوه انتخاب کفش ایمنی مناسب محیط کار یک سوال حیاتی است که کمک می‌کند بتوانید در محیط های کار صنعتی کفش مناسب‌تری انتخاب کنید. در مشاغل صنعتی، کارگاهی، عمرانی و حتی در آزمایشگاه ها و کارخانه ها، استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب نقشی بسیار حیاتی در سلامت فرد در برابر خطرات کار دارد. یکی از مهم ترین موارد در تجهیزات حفاظت فردی، کفش ایمنی است. پا یکی از مهم ترین اعضای بدن به شمار می‌آيد و در معرض خطرات و آسیب های زیادی نظیر برخورد با تاسیسات، افتادن اجسام بر روی آن، لیز خوردن، برق گرفتگی و سوختگی است.
نکته حائز اهمیت در انتخاب کفش ایمنی مناسب، ویژگی های آن است. بسیاری از افراد با توجه به قیمت یا ظاهر شیک یک کفش اقدام به خرید آن می‌کند. یک پوتین ایمنی می‌تواند شامل ویژگی هایی باشد که آن را به کفش ضد ضربه، کفش ضد شوک یا حتی کفش ضد روغن بدل سازد. باید با توجه به ویژگی های مورد نیاز فرد از یک کفش و توجه به نیازهای محیط کار، کفش مورد نظر انتخاب گردد.
اهمیت انتخاب کفش ایمنی مناسب در محیط کار
بسیاری از مشکلات و حوادث که در محیط کار به خصوص در ایران رخ می‌دهد به علت ناآگاهی، استفاده نکردن از تجهیزات ایمنی یا انتخاب نادرست آن‌ها است. سلامت افراد و پرسنل در این محیط های کاری، وابسته به انتخاب صحیح تجهیزات حفاظت فردی است، یکی از مهم ترین این تجهیزات کفش ایمنی می‌باشد.
مطالعات نشان می‌دهد که انتخاب و استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی مانند کفش و پوتین می‌تواند تا 60 درصد آسیب دیدگی را کاهش دهد، زمانی که صحبت از سلامت جانی افراد می‌شود این مقدار بسیار مهم و ارزشمند است و قابل تامل می‌باشد.
یک کفش ایمنی مناسب با توجه به مشکلات و خطرات کار می‌تواند در برابر ضربه، برخورد با اجسام تیز و برنده، سقوط اشیا، برق و حرارت بالا را مهار کند و عایق ایمنی مناسبی در جلوگیری از آسیب این خطرات باشد.
انتخاب کفش نامناسب در محیط کار ممکن است سبب تاول زدن پا، بریدگی، سوختگی، فشار بر مفاصل، کمردرد و زانو درد شود و در طولانی مدت تاثیرات آن را متوجه شوید. بنابراین انتخاب کفش ایمنی مناسب تنها یک انتخاب و تصمیم نیست بلکه دارای ضرورت می‌باشد و در صورت عدم انتخاب صحیح، منجر به آسیب دیدگی و حوادث ناگواری همچون برق گرفتگی شود.
علاوه بر حفاظت از بدن و سلامت پرسنل، انتخاب کفش ایمنی مناسب تاثیر به سزایی در عدم نگرانی افراد دارد. با دانستن نحوه انتخاب کفش ایمنی مناسب محیط کار حس امنیت و راحتی برای مهندسان، کارگران و پرسنل پدید می‌آید که سبب افزایش راندمان کاری فرد می‌شود. افرادی که از سلامت جانی و فیزیکی خود تا حد زیادی مطمین هستند با خیال راحت و بدون استرس و نگرانی بر روی کار خود تمرکز می‌کنند و کمتر دچار خطا و اشتباه می‌شوند.
ویژگی‌های کفش ایمنی مناسب
انتخاب کفش ایمنی مناسب محیط کار تنها با توجه به جنس کفش یا ضخامت آن صورت نمی‌گیرد، بلکه دلایل مختلفی در آن تاثیرگذار هستند. کفش ایمنی باید مجموعی از راحتی، ایمنی، دوام بالا و عملکرد مناسب با کار باشد. کفش ایمنی مناسب محیط کار باید با توجه به شغل فرد، خطرات محیط کار و بسیاری از موارد دیگر صورت گیرد.
در ادامه به ویژگی های کفش ایمنی کار می‌پردازیم که باید با توجه به شغل شما و انتظار شما از کفش ایمنی انتخاب گردد و در کفش مورد استفاده شما وجود داشته باشند، ممکن است به برخی از ویژگی ها نیاز نباشد اما بعضی از آن‌ها لازم و ضروری باشند:
سرپنجه ایمنی:
سرپنجه ایمنی یکی از مهم ترین ویژگی های کفش ایمنی است که وجود آن سبب افزایش محافظت و جلوگیری از آسیب خطراتی مانند برخورد با اجسام سنگین، تاسیسات و ابزارهای محیط کار و فشار مستقیم می‌شود.
سرپنجه کفش های ایمنی در مدل های مختلفی وجود دارند که دارای قابلیت و مزایای مخصوص خود می‌باشند:
سرپنجه کامپوزیت:
سرپنجه کامپوزیتی یکی از بهترین نوع سرپنجه ایمنی است زیرا سبک، راحت و عایق برق می‌باشد. این سرپنجه فشار زیادی را تحمل می‌کند و سبب محافظت عالی از پا می‌شود.
سرپنجه فولادی:
این سرپنجه سنگین تر از نوع کامپوزیتی است و معمولا رسانای برق است و در مواقعی که کار در محیط های صنعتی و ساختمانی صورت می‌گیرد انتخاب مناسبی نمی‌باشد. اما این سرپنجه ایمنی وزن زیادی را تحمل می‌کند و در برابر فشار بالا مقاومتی عالی دارد. کفش ایمنی مهندسی ارک مدل رینو از انواع سرپنجه کامپوزیتی است و یک پوتین مهندسی مناسب برای فعالیت های ساختمانی به شمار می‌آيد.
سرپنجه آهنی:
این سرپنجه نیز در به صورت رایج در کفش های ایمنی به کار می‌رود و محافظت بالایی دارد.سرپنجه های ایمنی معمولا تا 200 ژول فشار را تحمل می‌کنند اما در صورت عدم نیاز به آن می‌توانید سرپنجه را خارج کنید. برای انجام این کار می‌توانید مقاله روش در آوردن سرپنجه کفش ایمنی را مطالعه نمایید.
کفی راحت:
یک کفش ایمنی مناسب در محیط کار کفی راحت و ارگونومیک دارد که فشار وارد به پا را کاهش می‌دهد به ویژه در مشاغلی که فعالیت زیادی دارند و دائما در رفت و آمد و در حال حرکت هستند. یک کفی ایمنی و راحت آنتی باکتریا ساخته شده تا پا در آن بو نگیرد. کفی باید از شوک وارد به کف پا جلوگیری کند و طراحی آن متناسب با قوس پا صورت گیرد تا از آن به خوبی پشتیبانی کند. از مهم ترین مزایای آن، راحتی فرد و جلوگیری از خستگی و جلوگیری از بیماری‌هایی مانند کمردرد و زانودرد است.
رویه مقاوم:
رویه و بدنه کفش باید با توجه به شغل کاربر دارای ویژگی های خاصی باشد تا از پا حفاظت کاملی به عمل آورد. بدنه و رویه کفش ایمنی باید از پا در برابر عوامل خارجی مانند سایش، برخورد اجسام سخت، بریدگی و رطوبت محافظت کند. یکی از بهترین مواد به کار رفته در کفش های ایمنی چرم طبیعی است، برای مثال کفش ایمنی ساتر مدل زیکو از جنس اشبالت چرم گاوی طبیعی است.
زیره ضد لغزش:
در مشاغلی که فعالیت های طولانی را شامل می‌شود باید از کفش هایی با زیره ضد لغزش استفاده شود تا از لیز خوردن و سر خوردن فرد در محیط ها مرطوب و روغنی جلوگیری شود. آج دار بودن زیر کفش، جنس pu و استانداردهای SRA-SRB- SRCنشانگر کیفیت کفش در این بخش هستند. چکمه کار ساق بلند شیما یکی از کفش های زیره آج دار است که مناسب محیط های مرطوب و لیز می‌باشد.
مقاومت در برابر برق و حرارت: برخی کفش ها عایق الکتریکی هستند که مناسب برق کاران و تکنسین های این رشته می‌باشند.
قابلیت تنفس:
تنفس پذیری کفش ایمنی بسیار حائز اهمیت است زیرا از بوی بد پا، رشد باکتری ها و گرم شدن زیاد پا جلوگیری می‌کند. کفش هایی با آستری مناسب، سوراخ های تهویه و جنس خنک جریان هوا را به خوبی فراهم می‌سازند و کفش قابلیت تنفس می‌یابد.
دوام بالا:
کیفیت مواد به کار رفته، دوخت، مقاومت کفش و نحوه استفاده از مواردی هستند که دوام و عمر کفش را تضمین می‌کنند. بنابراین در انتخاب کفش ایمنی توجه به عمر و دوام آن بسیار حایز اهمیت است تا هزینه شما صرف یه محصول ماندگار شود.
استانداردهای ایمنی:
رعایت استانداردهای ایمنی در طراحی و ساخت و داشتن گواهینامه های آن نشانگر این مسئله است که کفش در برابر ضربه و دیگر موارد مقاومت مکانیکی بالایی دارد. ISIRI استاندارد ایران است که نشان دهنده کیفیت مناسب کفش ایمنی می‌باشد. از دیگر استاندارد و تاییدیه ها می‌توان ASTM F2413 و EN ISO 20345 را نام برد.
انواع کفش ایمنی
آشنایی با انواع کفش ایمنی کمک می‌کند تا افراد نیازهای خود را در انتخاب آن بشناسند و نحوه انتخاب کفش ایمنی مناسب محیط کار را متوجه شوند.
کفش پرسنلی:
کفش اداری یا کفش پرسنلی یکی از مواردی است که به افرادی که در مشاغل رسمی مشغول به کار هستند کمک می‌کند تا در کنار ظاهر شیک و مناسب با ادارات و این گونه مشاغل، راحتی خود را در انجام کار فراهم آوردند. در این مشاغل ساعات کاری طولانی است و باید به حفظ سلامت و جلوگیری از خستگی و کسالت فرد کمک شود بنابراین این کفش می‌تواند انتخابی مناسب برای افراد کارمند یا معلمین باشد. یکی از انواع این کفش ها کفش طبی پای آرا مدل صدرا است که با جنس مقاوم و ظاهری شیک و رسمی ارائه می‌شود.
کفش پیاده روی:
افرادی که اهمیت زیادی برای سلامت خود قائل هستند در رفت و آمد های روزانه و فعالیت های خود نیز از کفش ایمنی مناسبی استفاده می‌کنند. این کفش ها سبک هستند و معمولا زیره و کفی باکیفیت و حرفه ای دارند تا پا آسیب نبیند.
کفش ضد آب:
چکمه ضد آب در مشاغلی که در محیط های مرطوب مانند پرورش ماهی، استخرهای صنعتی و… کاربرد دارد و با جنس های مقاوم پلاستیکی عرضه می‌شوند که از نفوذ آب به داخل جلوگیری می‌کنند. چکمه لایروبی چینی یکی از این تجهیزات است که به همراه لباس کار عرضه می‌شود و پوشش کامل و سرتاسری دارد.
کفش ضد ضربه:
کفش ضد ضربه معمولا با سرپنجه ایمنی مقاوم عرضه می‌شود و دارای بدنه مقاوم و مستحکم در برابر برخورد اجسام است. این کفش ها شوک وارد به بدنه کفش را کم می‌کنند تا فشاری به پا و انگشتان وارد نشود.
کفش کار نسوز:
از مهم ترین ویژگی های یک کفش ایمنی در برخی مشاغل مانند آتش نشانی، ضد حرارت بودن آن است. کفش کار نسوز دارای این قابلیت است و عایق حرارت می‌باشد. این نوع کفش ها در مشاغل آتش نشانی، اطفا حریق، عملیات های امدادی و نظامی کاربرد دارند و به خوبی از پا محافظت می‌کنند.
نگهداری کفش ایمنی مناسب کار
نحوه انتخاب کفش ایمنی مناسب محیط کار اهمیت زیادی دارد اما در زمانی که کفش مناسب خریداری شود، روش نگهداری و حفاظت از آن اهمیت می‌یابد. این کفش ها معمولا قیمت های بالایی دارند زیرا دارای ویژگی‌های کلیدی هستند بنابراین نگهداری کفش ایمنی به سبب افزایش عمر و دوام آن اهمیت زیادی برای افراد دارد.
نظافت منظم و صحیح:
کفش های ایمنی پس از استفاده بهتر است که به صورت منظم تمیز شوند و در جای مناسب نگهداری گردند. بهتر است آن ها را در مقابل نور مستقیم افتاب قرار ندهید زیرا ممکن است سبب پوسیدگی کفش شود.
کفش ایمنی بهتر است با آب داغ تمیز نشود بلکه با واکس یا دستمال مرطوب پاک گردد. این پاکیزگی باید با توجه به جنس کفش انجام گردد تا نتیجه مطلوبی داشته باشد.
نحوه نگهداری در زمان عدم استفاده:
بهتر است در زمانی که کفش استفاده نمی‌شود آن را در محیطی مناسب نگه داشت. از بهترین شرایط برای نگهداری کفش ها می‌توان کاور پارچه ای یا در مکانی خشک و دور از نور و رطوبت را برگزید. با این نگهداری ایمن کفش آسیب نمی‌بیند و عمر و دوام آن افزایش می‌یابد.
با رعایت اصل اول ایمنی، بعد کار، سلامت شما و دیگر همکاران تامین می‌شود. با دانش نحوه انتخاب کفش ایمنی مناسب محیط کار و رعایت اصول ساده، ایمنی فردی در شغل شما تامین می‌شود و نگرانی بابت آسیب و خطرات نخواهید داشت.